سدیم لوریل سولفات sls چیست؟
سدیم لوریل سولفات sls که با نام سدیم دودسیل سولفات (SDS) نیز شناخته می‌شود، یک ترکیب آلی با فرمول شیمیایی CH₃(CH₂)₁₁OSO₃Na است. این ماده‌ی پرکاربرد، نوعی سورفکتانت آنیونی به شمار می‌رود و به دلیل ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود در فرمولاسیون بسیاری از محصولات بهداشتی و شوینده‌ها به کار می‌رود.
SLS در واقع نمک سدیم یک اسید سولفاته‌ی ۱۲ کربنی است. ساختار مولکولی آن شامل یک زنجیره‌ی بلند هیدروکربنی و یک سر قطبی (آنیونی) است؛ همین ویژگی آن را به ماده‌ای آمفی‌دوست تبدیل کرده است؛ یعنی هم به چربی‌ها و هم به آب متصل می‌شود. این خاصیت، سدیم لوریل سولفات را به یک عامل مؤثر در پاک‌کنندگی و کف‌سازی تبدیل کرده است که در صنایع مختلف نقشی کلیدی دارد.
جدول مشخصات فنی سدیم لوریل سولفات sls
| مخفف سدیم لوریل سولفات | SLS |
| فرمول شیمیایی | NaC12H25SO4 |
| جرم مولکولی | 288.38 g/mol |
| نقطه ذوب | 206 °C |
| نقطه جوش | 288.4°C |
| دانسیته | 1.01 g/cm³ |
| شکل ظاهری | در دو فرم پودری و رشته ای |
ساختار خطی سدیم لوریل سولفات sls
CH3−(CH2)11−O−S(=O)2−O−Na+
روند تولید سدیم لوریل سولفات sls
دودسیل الکل با استفاده از تری اکسید گوگرد سولفاته می شود. واکنش با تشکیل اولیه پیروسولفات ادامه می یابد:
2 SO3 + ROH → ROSO2-O-SO3H
ROSO2-O-SO3H → ROSO3H + SO3
سالانه چندین میلیون تن تولید می شود. همچنین این ماده را می توان از واکنش لوریل الکل با اسید کلروسولفوریک سنتز کرد. سپس نیمه استر حاصل از اسید سولفوریک با قلیایی خنثی می شود.
لوریل الکل را می توان به صورت خالص یا مخلوطی از الکل های چرب استفاده کرد. هنگامی که از این منابع تولید می شود، محصولات “SDS” مخلوطی از سدیم آلکیل سولفات های مختلف هستند که SDS جزء اصلی آن می باشد. به عنوان مثال، SLS یک جزء است، همراه با سایر آمفیفیل های طول زنجیره، زمانی که از روغن نارگیل تولید می شود، و به عنوان کوکو سولفات سدیم (SCS) شناخته می شود. SLS به صورت تجاری به صورت پودر، گلوله و اشکال دیگر (هر کدام از نظر سرعت انحلال متفاوت است) و همچنین در محلول های آبی با غلظت های مختلف موجود است.
انواع سدیم لوریل سولفات sls
سدیم لوریل سولفات در دو نوع پودری و رشته‌ای عرضه می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای متمایزی دارند.
- SLS پودری: فرم خشک و کریستالی SLS است که سرعت انحلال بالایی دارد و برای استفاده در فرمولاسیون‌های خشک و مایع مناسب است.
- SLS رشته ای: شکل طولانی و رشته‌ای SLS است که معمولاً به صورت آهسته‌تر در آب حل می‌شود و برای کاربردهای کنترل‌شده در شوینده‌ها و محصولات آرایشی به کار می‌رود.
- کاربرد های طلایی سدیم لوریل سولفات sls در صنایع مختلف
1. سدیم لوریل سولفات sls در نظافت و بهداشت
سدیم لوریل سولفات در مواد شوینده برای لباس‌های شسته‌شده با کاربردهای تمیزکننده بسیاری استفاده می‌شود. این یک سورفکتانت بسیار موثر است و در هر کاری که نیاز به از بین بردن لکه های روغنی و باقی مانده ها باشد استفاده می شود. به عنوان مثال، در غلظت های بالاتر با محصولات صنعتی از جمله چربی زدای موتور، کف شوینده و پاک کننده های بیرونی خودرو یافت می شود. SLS چیزی است که به عنوان “سورفکتانت” شناخته می شود. این بدان معنی است که کشش سطحی بین مواد را کاهش می دهد، به همین دلیل است که به عنوان یک عامل پاک کننده و کف کننده استفاده می شود.
این ماده در صابون دست، خمیردندان، شامپو، کرم موبر و فرمولاسیون حمام حباب دار، به دلیل توانایی آن در ایجاد کف، به دلیل خواص سورفکتانت و تا حدی برای اثر غلیظ کننده آن، جزء تشکیل دهنده آن است.
SLS همچنین جزء مخلوط های تولید شده از روغن نارگیل و نخل ارزان قیمت است. SLS جزء مشترک بسیاری از محصولات نظافتی خانگی، بهداشت شخصی و محصولات آرایشی، دارویی و غذایی، و همچنین فرمولاسیون محصولات و نظافت صنعتی و تجاری است.
2. سدیم دودسیل سولفات در افزودنی مواد غذایی
سدیم لوریل سولفات sls ، به عنوان یک ماده ایمن برای استفاده در غذا در نظر گرفته می شود. از آن به عنوان عامل امولسیون کننده و کمک کننده استفاده می شود. این امولسیفایر در تولید سفیده تخم مرغ، به کار می رود. همچنین به عنوان عامل شلاق برای تهیه مارشمالو به کار می رود. گزارش شده است که SLS در تولید برخی مواد برای کاهش شیرینی استفاده می شود.
3. کاربرد های آزمایشگاهی سدیم لوریل سولفات sls
این ماده در روش‌های تمیز کردن استفاده می‌شود و معمولاً به عنوان جزئی برای لیز کردن سلول‌ها در طول استخراج RNA یا استخراج DNA، مهار فعالیت نوکلئازها، آنزیم‌هایی که می‌توانند DNA را تجزیه کنند، محافظت از یکپارچگی مواد ژنتیکی جدا شده و برای پروتئین‌های دناتوره‌کننده در آماده‌سازی برای الکتروفورز در تکنیک SDS-PAGEبه کار می رود.
4. سدیم دودسیل سولفات در داروسازی
سدیم لوریل سولفات به طور گسترده ای در زمینه داروسازی به عنوان یک حل کننده و امولسیفایر یونی استفاده می شود که برای کاربرد در پراکندگی مایع، محلول ها، امولسیون ها و میکرو امولسیون ها، قرص ها، فوم ها و نیمه جامدها مانند کرم ها، لوسیون ها و ژل ها مناسب است. علاوه بر این، SLS به مرطوب شدن تبلت و همچنین روانکاری در طول تولید کمک می کند. نام های تجاری SLS درجه دارویی شامل Kolliphor SLS و Kolliphor SLS Fine است.
5. سایر کاربردها: - SLS در یک تکنیک بهبود یافته برای آماده سازی بافت های مغز برای مطالعه توسط میکروسکوپ نوری استفاده می شود.
- همراه با سدیم دودسیل بنزن سولفونات و تریتون X-100، محلول های آبی SDS برای پخش یا تعلیق نانولوله ها مانند نانولوله های کربنی محبوب هستند.
- SLS به عنوان یک میکروبکش برای تولید پمادهای موضعی برای درمان HIV استفاده می شود.
- SLS را می توان هم در محصولات زیبایی و هم در محصولات پاک کننده پیدا کرد.
- جمع بندی
سدیم لوریل سولفات sls یکی از پرکاربردترین سورفکتانت‌های آنیونی در دنیاست که به دلیل خواص پاک‌کنندگی، کف‌سازی و امولسیون‌کنندگی، جایگاه ویژه‌ای در صنایع مختلف پیدا کرده است. از شوینده‌ها و محصولات بهداشتی گرفته تا داروسازی، صنایع غذایی و حتی آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، SLS نقش مهمی در بهبود عملکرد و اثربخشی فرمولاسیون‌ها ایفا می‌کند.